دوره 13، شماره 2 - ( 3-1404 )
جلد 13 شماره 2 صفحات 0-0 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Malmir N, Khorasani S, Karahmadi M, Habibian M. (2025). Analysis the Golden Ratios in the Formation of Semi-Open Spaces in Safavid-Era Schools of Isfahan. JRIA. 13(2),
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1797-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1797-fa.html
مالمیر نازنین، خراسانی سحر، کاراحمدی مهران، حبیبیان میثم. واکاوی تناسبات طلایی در شکل گیری فضاهای نیمه باز مدارس دوره صفویه اصفهان پژوهش‌هاي معماري اسلامي 1404; 13 (2)
نازنین مالمیر1 
، سحر خراسانی1 ، مهران کاراحمدی*1 ، میثم حبیبیان1
، سحر خراسانی1 ، مهران کاراحمدی*1 ، میثم حبیبیان1
1- گروه معماری و شهرسازی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، اصفهان، ایران.
چکیده: (245 مشاهده)
معماری دوره صفویه در ایران، به‌ویژه در اصفهان، با استفاده از الگوهای هندسی پیچیده و تناسبات طلایی، هارمونی و تعادل را در طراحی فضاهای معماری ایجاد کرده است. فضاهای نیمه‌باز در مدارس این دوره، به‌عنوان بخش‌های انتقالی میان فضاهای باز و بسته، نقش مؤثری در ایجاد ارتباط بصری و عملکردی ایفا می‌کنند. هدف این پژوهش، تحلیل نحوه استفاده از تناسبات طلایی و هندسی در فضاهای نیمه‌باز مدارس دوره صفویه است. در این راستا، پرسش اصلی تحقیق بررسی نحوه به‌کارگیری تناسبات طلایی و هندسی در این فضاها و شناسایی تناسبات برجسته‌تر در طراحی این مدارس است. روش تحقیق ترکیبی از تحلیل کمی و کیفی است که در آن پلان‌های مدارس منتخب استخراج و ابعاد و تناسبات هندسی ایوان‌ها و ایوانچه‌ها به‌طور دقیق اندازه‌گیری و تحلیل شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که فضاهای نیمه‌باز مدارس صفویه عمدتاً بر اساس نسبت‌های هندسی خاصی مانند تقاطع شش‌ضلعی منتظم، تناسبات 2√ و 3√ و مستطیل طلایی طراحی شده‌اند. تنها در ایوان مدرسه‌ی جده‌ی کوچک، به دلیل ویژگی‌های خاص فضایی و عملکردی، این تناسبات رعایت نشده‌اند که نشان‌دهنده‌ی تأثیر عملکرد فضا بر انتخاب اصول هندسی است. این فضا از تناسب ۱:۰.۹ پیروی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهند که تناسبات هندسی نه‌تنها نقش مؤثری در ایجاد تعادل بصری و عملکردی ایفا کرده‌اند، بلکه به‌طور مؤثر ارتباط میان فضای باز و بسته را در طراحی مدارس برقرار کرده‌اند. این نتایج می‌تواند به‌عنوان الگویی برای طراحی فضاهای نیمه‌باز در معماری معاصر مورد استفاده قرار گیرد و به احیای میراث فرهنگی و استفاده از اصول هندسی در معماری معاصر کمک کند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1403/10/29 | پذیرش: 1404/1/18 | انتشار: 1404/3/19
دریافت: 1403/10/29 | پذیرش: 1404/1/18 | انتشار: 1404/3/19
فهرست منابع
1. ابوالوفای بوزجانی، محمد بن محمد. 1384. هندسه ایرانی: کاربرد هندسه در عمل. تهران: انتشارات سروش.
2. آیت اللهی، حبیب الله. 1390. مبانی هنر های تجسمی. تهران: نشر سمت.
3. پور احمدی، مجتبی، یوسفی، مجتبی، سهرابی، مهدی. 1390. نسبت طول به عرض حیاط و اتاق ها در خانه های سنتی یزد: آزمونی برای نظر استاد پیرنیا درباره مستطیل طلایی ایرانی. نشریه هنر های زیبا. 3(47)، 69-79.
4. پور عبدلله، حبیب الله. 1389. حکمت های پنهان در معماری. تهران: کلهر.
5. پیرنیا، محمد کریم. 1378. آشنایی با معماری اسلامی ایران(ساختمان های درون شهری و برون شهری)( تدوین غلامحسین معماریان). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
6. جوادی نوده، مهسا، شاهچراغی، آزاده، و عندلیب، علیرضا. 1401. بررسی تناسبات طلایی و اصول هندسی برگرفته از طبیعت در اجزای کالبدی خانه های تاریخی (مطالعه ی موردی: خانه های قاجاری اردبیل). باغ نظر، 19(110)، 35-48.
7. حاتمی نصاری، طیبه، نجفی، آراز و فخار، زرین. 1402. کارکرد هندسه؛ در زیرساخت معماری و نقوش گنبد مسجد امام و مسجد مدرسه چهارباغ. مطالعات هنر اسلامی، 20(50)، 737-755.
8. حبیبی، سید محسن، و اهری، زهرا. 1391. مکت اصفهان زبان طراحی شهری در شهر های کهن. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
9. حیاتی، حامد، و نوری، امیر مسعود. 1402. مقایسۀ تطبیقی تناسبات ایوان در مساجد دورۀ صفویۀ اصفهان. باغ نظر، 20(128)، 13-26.
10. رجایی، عبدالمهدی. 1393. برگ هایی از تاریخ اجتماعی اصفهان معاصر. اصفهان: جهاد دانشگاهی.
11. زارعی، محمد ابراهیم. 1397. معماری ایران: از عصر صفوی تا عصر حاضر. همدان:دانشگاه بوعلی سینا.
12. سمیع آذر، علیرضا. 13۷6. تاریخ تحوالت مدارس در ایران. تهران: سازمان نوسازی توسعه و تجهیز مدارس کشور.
13. شیرین جانی، سمیه، صمدی فرد، زهرا، و شریفیان، سیدعلی. 1394. بازشناسی مفهوم و عملکرد ایوان در معماری ایرانی با تاکید بر تاثیرگذاری در ساختار معماری. کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی.
14. عطاریان، کورش، مؤمنی، کورش و مسعودی، زهره. 1394. بررسی تناسبات حیاط مساجد دورۀ صفویه اصفهان. مطالعات تطبیقی هنر، 5 (10) ، 67-81.
15. فرشچی، حمیدرضا، و مجیدی، مرتضی. 1400. بررسی نظام معماری و تناسبات هندسی حیاط مرکزی و جداره های آن در خانه های تاریخی کاشان (مورد مطالعه: ده خانه ی تاریخی دوره ی قاجار شهر کاشان). فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، 6(2 )، 95-112.
16. کاراحمدی، مهران. 1402. مدارس کهن اصفهان: تکامل تدریجی و شکل گیری فضاهای اصلی مدارس در راستای معماری پایدار در گذر زمان. اصفهان: چشمه آفرینش.
17. محمودی، عبدالله. 1384. بازنگری اهمیت ایوان در خانه های سنتی (با نگاه ویژه به بم) . نشریه هنرهای زیبا، (22)، 53-62.
18. موسوی، فائزه. 1395. چشم اندازی به عدد طلایی فی. نشاء علم. 7 (1)، 59-66.
19. مهدی نژاد، جمال الدین، سیروس صبری، رضا، ابراهیم دماوندی، مجید، و عباس پور، جوانه. 1391. طراحی معماری با تکیه بر تعامل زیبایی و عملکرد در طبیعت. هویت شهر، 6(10)، 59-66.
20. نجفقلی پورکلانتری، نسیم، اعتصام، ایرج، و حبیب، فرح. 1396. بررسی هندسه و تناسبات طلائی در معماری ایران (نمونه مطالعاتی: خانه های سنتی شهر تبریز). مدیریت شهری، 16(46 )، 477-491.
21. هاشمی زرج آباد، حسن، ضیایی نیا، محمد حسن و قربانی، حمیدرضا. 1394. بازخوانی تحلیل اصول هندسی و تناسب طلایی در مدرسه شوکتیه. پژوهش های باستان شناسی ایران، 5(9)، 207-222.
22. Abolvafa Buzjani, Mohammad ibn Mohammad. 1384. Applied gemetry. Tehran: Soroush Publishing.
23. Attarian, Kourosh, Momeni, Kourosh and Masoudi, Zohreh. 2015. The study of Courtyard Proportions in Safavid Mosques of Isfahan. Comparative Art Studies, 5 (10), 67-81.
24. Ayatollahi, Habibullah. 1390. The theoric bases of plastic arts. Tehran: Samt Publishing.
25. Farshchi, Hamid Reza, and Majidi, Morteza. 1400. Investigation of The Architectural System and Geometric Proportions of the Central Courtyard and Its Walls in The Historical Houses of Kashan (Case Study: Ten Historical Houses of the Qajar Period in Kashan). Islamic Architecture and Urbanism Culture, 6(2), 95-112. [DOI:10.52547/ciauj.6.2.95]
26. Habibi, Seyed Mohsen, and Ahri, Zahra. 2012. The language of urban design in historic cities: Isfahan school. Tehran: Cultural Research Office.
27. Hashemi Zaraj Abad, Hassan, Zeyaei Nia, Mohammad Hassan, and Qorbani, Hamid Reza. 2015. Re-reading the Geometric Basics and Golden Ratio of Showkateyeh School. Iranian Archaeological Research, 5(9), 207-222.
28. Hatami Nasari, Tayyebeh, Najafi, Araz and Fakhar, Zarrin. 1402. The function of Geometry in the architectural infrasture and dome designs of Imam and Chahar Bagh School mosques. Islamic Art Studies, 20(50), 737-755.
29. Hayaty, Hamed, and Nouri, Amir Masoud. 1402. Comparative Comparison of Iwan Proportions in Safavid Mosques of Isfahan. Bagh-e-Nazar, 20(128), 13-26.
30. Javadi Nodeh, Mahsa, Shahcheraghi, Azadeh, and Andalib, Alireza. 1401. An Investigation of the Golden Proportions and Geometric Principles Derived from Nature in the Structural Components of the Traditional Houses (Case Study: Qajar Houses in Ardabil). Bagh-e-Nazar, 19(110), 35-48.
31. Karahmadi, Mehran. 1402. Ancient schools of Isfahan: gradual evolution and formation of the main spaces of schools in line with sustainable architecture over time. Isfahan: Cheshmeh Afarinsh.
32. Mahmoudi, Abdullah. 2005. Revisiting the importance of the porch in traditional houses (with a special focus on Bam). Fine Arts Journal, (22), 53-62.
33. Mehdinejad, Jamaleddin, Sirous Sabri, Reza, Ebrahim Damavandi, Majid, and Abbas Pour, Jawaneh. 2012. Architectural design based on the interaction of beauty and function in nature. City Identity, 6(10), 59-66.
34. Mousavi, Faezeh. 2016. Perspective on Golden Ratio (φ). 7 (1), 59-66.
35. Najafgholipour Kalantari, Nasim, Etesam, Iraj, and Habib, Farah. 2017. Check in architectural geometry and proportions of the golden Iran (Case Study: Tabriz traditional houses). Urban Management, 16(46), 477-491
36. Pirnia, Mohammad Karim. 2000. Introduction to Islamic Architecture of Iran. Tehran: Iran University of Science and Technology.
37. Posamentier, A. S. & Lehmann, I. 2012. The glorious golden ratio. Amherst. N.Y: Prometheus Books.
38. Pour Abdollah, Habibollah. 2009. Hidden Wisdoms in Architecture. Tehran: Kalhor.
39. Pour Ahmadi, Mojtaba, Yousefi, Mojtaba, Sohrabi, Mehdi. 2011. The Ratio of Length to Width of Yards and Rooms in Traditional Yazd Houses: A Test for Professor Pirnia's Opinion on the Iranian Golden Rectangle. Fine Arts Journal. 3(47), 69-79.
40. Rajaei, Abdolmehdi. 2014. Pages from the Social History of Contemporary Isfahan. Isfahan: Jihad Daneshgahi.
41. Rezadoost Dezfuli, Raziyeh, Mehrakizadeh, Mohammad, Safar Ali Najar, Behnaz, Bazazzadeh, Hassan, & Mahdavinejad, Mohammadjavad. 2024. Geometric investigation of entrance proportions of houses from the Qajar to the beginning of the early Pahlavi in Dezful City (1789-1979). Frontiers of Architectural Research. 13(2), 57-78. [DOI:10.1016/j.foar.2023.09.007]
42. Sami Azar, Alireza. 2007. History of School Developments in Iran. Tehran: Organization for Renovation and Development of School Equipment.
43. Shirin Jani, Somayeh, Samadifard, Zahra, and Sharifian, Seyed Ali. 2015. Recognizing the concept and function of the porch in Iranian architecture with an emphasis on its impact on the architectural structure. International Conference on Research in Science and Technology.
44. Zarei, Mohammad Ebrahim. 2018. Iranian architecture from safavid period to the present. Hamedan: BuAli Sina University.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
