دوره 11، شماره 4 - ( 8-1402 )
جلد 11 شماره 4 صفحات 36-19 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Eslampour S, MirRiahi S, Habib S. Semantic analysis of the hidden aspects of residence in Iranian housing; Case study: social housing settlements in Hamadan. JRIA 2023; 11 (4) :19-36
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1610-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1610-fa.html
اسلام پور شیما، میرریاحی سعید، حبیب سوزان. تحلیل معناشناختی از ابعاد پنهان سکونت در مسکن ایرانی؛ مطالعه موردی: سکونتگاه‌های مسکن اجتماعی در همدان. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1402; 11 (4) :19-36
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده: (858 مشاهده)
در دهه‌های اخیر بهدنبال تغییرات در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، انواع گوناگونی از مسکن شکل گرفته است. در این راستا مسکن اجتماعی به‌عنوان یکی از اشکال پاسخگویی به نیاز مسکن میباشد. مسکن اجتماعی مسکنی است که با امکان اختلاط‌نشینی از شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی جلوگیری نموده و موجب انسجام اجتماعی در جامعه می‌گردد. با توجه به آنکه در ایران، طراحی این‌گونه از مسکن، با نگاهی جامع پیش میرود، تحقق امر سکونت با رویکردی معناشناسانه، به‌دلیل گسترش روزافزون سکونتگاه‌های بی‌کیفیت در شهرها، ضروری به‌نظر میرسد تا در چنین سکونتگاه‌هایی بتوان فضاهایی منطبق بر نیازهای انسان را طراحی نمود. هدف مقاله حاضر بازگشت به مفهوم سکونت و تبیین ابعاد پنهان آن در مسکن اجتماعی با رویکردی معناشناختی و به‌منظور دستیابی به سیاست‌های طراحی در جهت ارتقای کیفیت این‌گونه از مسکن میباشد. این مقاله با رویکردی کیفی و به روش تحلیل محتوای کیفی و در حوزه معماری انجام شده است. داده‌ها با استفاده از اجماع سه شیوه (مطالعات کتابخانه‌ای، مشاهده، و مصاحبه) جمع‌آوری شدهاند. در ادامه، داده‌های بدست آمده در محیط نرم‌افزار MAXQDA20 تحلیل شده، سپس با استفاده از کدگذاری، داده‌ها به مفاهیم، مقوله و سپس به ابعاد تبدیل شده است. با توجه به مطالعات انجام شده، چهار بعد شامل کالبدی- ساختاری، اجتماعی- فرهنگی، ادراکی- زیباشناختی، و زیست‌محیطی، ابعاد پنهان سکونت در مسکن اجتماعی میباشند که هر کدام اشاره به معنایی از نیازهای انسان دارند. بدین‌ترتیب زمانی انسان می‌تواند در جایی به مفهوم واقعی، سکنا گزیند که آن مکان فراتر از توجه به بعد کمی، بازنمایی از توجه به ابعاد وجودی او که همانا بعد جسمانی- روحانی، اجتماعی، معنوی، و روانی است، باشد تا همه جنبه‌های نیازهای مختلف او را برطرف نماید.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصول راهبردی و راهکارهای عملی در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1401/3/16 | پذیرش: 1402/10/9 | انتشار: 1402/12/7
دریافت: 1401/3/16 | پذیرش: 1402/10/9 | انتشار: 1402/12/7
فهرست منابع
1. آصفی، مازیار. ایمانی، الناز. 1395. بازتعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب ایرانی- اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 11. 75-56.
2. احمدی، سارا. حبیبی، میترا. 1398. بازشناسی مفهوم سکونت در سکونتگاه‌های خودانگیخته مبتنی بر تجارب جهانی. فصلنامه معماری و شهرسازی. شماره 87. 84-59.
3. اعتمادی‌پور، مرضیه. 1400. تحلیل معنا در معماری مسکن سنتی ایرانی با تأکید بر نقش نشانه‌ها. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 33. 106-95.
4. بمانیان، محمدرضا. عظیمی، فاطمه. 1389. انعکاس معانی مبعث از جهان‌بینی اسلامی در طراحی معماری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 48.2-39.
5. توکلی، نیکی. ماجدی، حمید. 1392. عملکرد محیط‌های سبز و طبیعی در ارتقاء سلامت روحی- روانی انسان. فصلنامه هویت شهر. شماره 13. 33-23.
6. حجازی، مهرداد. مهدیزاده سراج، فاطمه. 1393. رابطه معنا، زیبایی، شکل و سازه در معماری دوران اسلامی. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 2. 22-7.
7. حمزه‌نژاد، مهدی و دشتی، مینا. 1395. بررسی خانه‌های سنتی ایران از منظر پدیدارشناسان و سنت‌گرایان معنوی. نقش جهان. شماره 2. 35-24.
8. دزفولی، مریم. نقی‌زاده، محمد. 1393. طراحی فضای شهری به‌منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی. فصلنامه هویت شهر. شماره 17. 24-15.
9. دهخدا، علی‌اکبر. 1377. لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
10. رئیسی، محمدمنان. نقره‌کار، عبدالحمید. 1397. معناشناسی در آثار معماری از منظر اسلامی. فصلنامه نقش جهان. شماره 4. 266-260.
11. سبحانی تبریزی، جعفر. 1383. منشور جاوید. جلد چهارم. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
12. سقایی، محسن. مؤذنی، احمد. ثنایی‌راد، امیر. 1398. ارزیابی مسکن اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد. فصلنامه جغرافیا. شماره 63. 195-179.
13. سلطانی، زهرا. وارثی، حمیدرضا. 1396. تحلیلی بر رضایتمندی ساکنان از مسکن‌های اجتماعی اجاره به شرط تملیک. فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی. شماره 3. 127-93.
14. عبدلی سلطان احمدی، جواد. پاشوی، قاسم. فراست محمدی، معصومه. 1392.بررسی مؤلفه‌های نیازهای معنوی از دیدگاه اسلام. فصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی. شماره 12. 36-7.
15. علی‌الحسابی، مهران. کرانی، نعیمه. 1392. عوامل تأثیرگذار بر تحول مسکن از گذشته تا آینده. فصلنامه مسکن و محیط روستا. شماره 141. 36-19.
16. قرآن مجید. 1376 . ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای. تهران: پیراسته.
17. کبیری سامانی، علی. ملکوتی، علیرضا. یادگاری، زهره. 1395. بازشناسی معنی خانه در قرآن. فصلنامه باغ نظر. شماره 45. 76-61.
18. کریمی، مهسا. حجت، عیسی. شهبازی‌چگنی، بهروز. 1397. جستار در چگونگی پیوند ساکن و مسکن. فصلنامه باغ نظر. شماره 15. 16-5.
19. کوچکیان، مسعود. آیوازیان، سیمون. دیبا، داراب. نوروزبرازجانی، ویدا. 1396. بازتعریف مفهوم مسکن و سکونت بر اساس مؤلفه‌های اقتصادی و اجتماعی. فصلنامه مدیریت شهری. شماره49 .286-263.
20. مسعودی‌راد، ماندانا. ابراهیم‌زاده، عیسی. رفیعیان، مجتبی. 1394. سنجش پایداری مسکن در سیاست‌های مسکن اجتماعی ایران. مجله پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. شماره 4. 465-447.
21. مظفر، فرهنگ. نقره‌کار، عبدالحمید. حمزه‌نژاد، مهدی و معین‌مهر، صدیقه. 1396. معناشناسی حیات و سرزندگی در آموزه‌های اسلامی و بررسی تأثیر آن در محله. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 1. 33-18.
22. مفیدی شمیرانی، مجید. کامران‌کسمایی، حدیثه. مفیدی، محمدرضا. 1395. مسکن اجتماعی: تبلور هویت، فرهنگ پایداری. تهران: مؤسسه علم معمار رویال.
23. معماریان، غلامحسین. 1393. سیری در مبانی نظری معماری. چاپ نهم. تهران: انتشارات سیمای دانش.
24. معین، محمد. 1362. فرهنگ فارسی، جلد چهارم. تهران: انتشارات سپهر.
25. مهدی‌نژاد، جمال‌الدین. عظمتی، حمیدرضا. صادقی حبیب‌آباد، علی. 1397. بررسی و بازخوانی مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء حس معنویت در معماری. فصلنامه معماری شهر پایدار. شماره 1. 78-61.
26. نصرت‌پور، دریا. انصاری، مجتبی. پورمند، حسنعلی. 1399. تبیین نقش ادراکات حسی در میزان خاطره انگیزی میدان‌های شهری. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. شماره 44. 65-47.
27. نقره‌کار، عبدالحمید. مظفر، فرهنگ و تقدیر، سمانه. 1393. بررسی قابلیت‌های فضای معماری برای ایجاد بستر پاسخگویی به نیازهای انسان از منظر اسلام. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 15-34-21.
28. نقره‌کار، عبدالحمید. رئیسی، محمدمنان. 1390. تحلیل نشانه‌شناختی سامانه مسکن ایرانی بر پایه ارتباط لایه‌های متن/ مسکن. فصلنامه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. شماره 46. 14-5.
29. وزیری‌زاده، علیرضا. 1397. تفاوت نظام مسکن در کشورهای درحال توسعه با تجارب اروپایی، با تأکید بر بازتعریف مفهوم و نقش مسکن اجتماعی در برآوردن نیاز مسکن اقشار کم درآمد. فصلنامه نامه معماری و شهرسازی. شماره 20. 68-49.
30. Abdoli Soltanahmadi, Javad. Pashoi, Ghasem. Ferasat Mohamadi, Fatemeh. 2013. A Study of the Components of Spiritual Needs from the Perspective of Islam in the Textbooks of "Religiosity.Journal of Islamic Studies and Psychology. 7 (12): 7-36.
31. Al-Hesabi Mehran, Ali . Karani, Naeemah. 2013.Factors affecting housing development from the past to the future. Journal of Housing and village environment. 32 (141):19-36.
32. Amirjani,Rahmatollah. 2020.The History of Social Housing: An Ongoing Story. Univerdity Canberra Publication.
33. Bachelard,Gaston. 1994. Space Poetry. (Translated from English to Persian by M. Shirbacheh). Tehran: Roshangaran Publication.
34. Bemanian, Mohammad. Azimi, Fatemeh. 2011. Reflection of Meanings Originated from Islamic Ideology in Architectural Design. Journal of Studies Iranian Islamic City. 1 (2): 39-48.
35. Dehkhoda, Aliakbar. 1998. Dictionary. Tehran:Printing and Publishing Institute.
36. Dezfuli, Maryam. Naghizadeh, Mohammad.2014. Designing an urban space to promote social interactions.Journal of Hoviat e shahr. 8 (17):15-24.
37. Etemadipour, Marzieh.2021. Semantic analysis of traditional Persian residential architecture. Journal of Researches in Islamic Architecture. 9 (4) :95-108. [DOI:10.52547/jria.9.4.7]
38. Hamzenejad. Mehdi, Dashti, Mina. 2016. M. Iranian traditional houses from the perspective of phenomenologists and moral traditionalists. Naqshejahan. 6 (2) :24-35.
39. Heidegger, Martin. 1976. The Concept of Time. (Translated from English to Persian by A. Abdollahi). Tehran: Nashr Markaz Publication.
40. Hejazi, Mehrdad. Mehdizadeh Saradj, Fatemeh.2014. Relation among Meaning, Aesthetics, Shape and Structure in Islamic Architecture of Iran. Journal of Researches in Islamic Architecture. 2 (1) :7-22.
41. 12Kabiri Samani, Ali. Malakouti,AliReza. Yadeghari, Zohreh .2017. Recognizing The Meaning of Home in Quran: A Way to Explain Home Theoretical Bases. Journal of Bagh-e Nazar. 13 (45):61-76.
42. Mahdi Nejad, Jamaleddin .Azmati, Hamid Reza. Sadeghi Habibabad, Ali.2018. Study and re-reading of the effective components on promoting "sense of spirituality" in mosque architecture. Journal of Sustainable architecture and urban planning. 6(1): 61- 78.
43. Mozaffar, Farhang. Noghrekar, Abdolhamid. Hamzenejad, Mahdi. Moein Mehr, Sedigheh. 2017. The semantics of life and vitality in Islamic teachings and its effect on the neighborhood. Journal of Researches in Islamic Architecture. 1. 18-33.
44. Masoudi Rad, Mandana. Ebrahimzadeh, Issa. Rafieian, Mojtaba.2015. Assessment of Housing Sustainability in Social Housing Policies, Case study: Hezar Dastgah Rental Housing of Khorramabad City. Journal of Geographical Urban Planning Research. 3 (4). 447-465.
45. Mofidi, Mohammad Reza . Kamran Kasmaei, Haditha. Mofidi Shamshirani, Seyed Majid. 2016. Social housing: crystallization of identity, culture of sustainability.Tehran:Royal Architect Science Institute.
46. Noghrekar, Abdolhamid. Mozaffar, Farhang. Taghdir, Samaneh. 2014. Investigating the capabilities of architectural space to create a platform to meet human needs from the perspective of Islam; Case study: Zinat-ol-Molk houses in Shiraz and Boroujerdi in Kashan. Journal of Islamic Iranian city studies. 15: 21-34.
47. Noghrekar, Abdolhamid. Raeisi Mohammad Manan.2011. Semiotic analysis of Iranian housing system based on text / housing relationship. 3 (46).5-14.
48. Nosratpour, Darya. Ansari, Mojtaba. Pourmand, HasanAli. 2020. Explaining the role of sensory perceptions in the memory of urban squares using Merleau-Ponty ideas. Journal of Urban management studies. 12 (44):47-65.
49. Norberg-Schulz, Christian. 1984. The Concept Of Dwelling: On the Way to Figurative Architecture. (Translated from English to Persian by MAmir Yarahmadi). Tehran: Agah Publication.
50. Saghaei, Mohsen. Moazeni, Ahmad. Sanaei Rad, Amir. 2019. Evaluation of social housing and its effective factors in providing housing for low-income groups. Journal of Geography. 17 (63): 179-195.
51. Strauss, A. L & Corbin, J .(1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory.(B.Mohammadi,Trans).Tehran: Pajoheshgah Oloum Ensani Publication.
52. Soltani, Zahra. Varesi, Hamid Reza. 2017. An Analysis of Residents' Satisfaction with Rental Social Housing on the Condition of Acquisition.Journal of Spatial planning . 3:93-127.
53. Tavakoli, Niki. Majidi, Hamid .2013. The function of green and natural environments in promoting human mental health. Journal of City Identity.7 (13):23-33.
54. The Holy Quran. 1997. Translated by Mehdi Elahi Ghomshei. Tehran:Pirasteh.
55. Vazirizadeh, Alireza. 2018.The difference between the housing system in developing countries and European experiences. Journal of Letter of Architecture and Urbanism. 10 (20): 49-68.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
