دوره 11، شماره 4 - ( 8-1402 )                   جلد 11 شماره 4 صفحات 36-19 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Eslampour S, MirRiahi S, Habib S. Semantic analysis of the hidden aspects of residence in Iranian housing; Case study: social housing settlements in Hamadan. JRIA 2023; 11 (4) :19-36
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1610-fa.html
اسلام پور شیما، میرریاحی سعید، حبیب سوزان. تحلیل معناشناختی از ابعاد پنهان سکونت در مسکن ایرانی؛ مطالعه موردی: سکونتگاه‌های مسکن اجتماعی در همدان. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1402; 11 (4) :19-36

URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1610-fa.html


دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده:   (787 مشاهده)
در دهه‌­های اخیر به­دنبال تغییرات در حوزه­‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، انواع گوناگونی از مسکن شکل گرفته است. در این راستا مسکن اجتماعی به­‌عنوان یکی از اشکال پاسخ­گویی به نیاز مسکن می‌­باشد. مسکن اجتماعی مسکنی است که با امکان اختلاط‌نشینی از شکل­‌گیری آسیب­‌های اجتماعی جلوگیری نموده و موجب انسجام اجتماعی در جامعه می‌­گردد. با توجه به آنکه در ایران، طراحی این‌گونه از مسکن، با نگاهی جامع پیش می­رود، تحقق امر سکونت با رویکردی معناشناسانه، به‌­دلیل گسترش روزافزون سکونتگاه‌­های بی­‌کیفیت در شهرها، ضروری به‌­نظر می­رسد تا در چنین سکونتگاه‌­هایی بتوان فضاهایی منطبق بر نیازهای انسان را طراحی نمود. هدف مقاله حاضر بازگشت به مفهوم سکونت و تبیین ابعاد پنهان آن در مسکن اجتماعی با رویکردی معناشناختی و به­‌منظور دستیابی به سیاست‌­های طراحی در جهت ارتقای کیفیت این‌گونه از مسکن می­باشد. این مقاله با رویکردی کیفی و به روش تحلیل محتوای کیفی و در حوزه معماری انجام شده است. داده‌­ها با استفاده از اجماع سه شیوه (مطالعات کتابخانه­‌ای، مشاهده، و مصاحبه) جمع‌­آوری شده­اند. در ادامه، داده‌­های بدست آمده در محیط نرم­‌افزار MAXQDA20 تحلیل شده، سپس با استفاده از کدگذاری­، داده‌­ها به مفاهیم، مقوله و سپس به ابعاد تبدیل شده­ است. با توجه به مطالعات انجام شده، چهار بعد شامل کالبدی- ساختاری، اجتماعی- فرهنگی، ادراکی- زیباشناختی، و زیست­‌محیطی، ابعاد پنهان سکونت در مسکن اجتماعی می­باشند که هر کدام اشاره به معنایی از نیازهای انسان دارند. بدین‌­ترتیب زمانی انسان می‌­تواند در جایی به مفهوم واقعی، سکنا گزیند که آن مکان فراتر از توجه به بعد کمی، بازنمایی از توجه به ابعاد وجودی او که همانا بعد جسمانی- روحانی، اجتماعی، معنوی، و روانی است، باشد تا همه جنبه­‌های نیازهای مختلف او را برطرف نماید.
متن کامل [PDF 2646 kb]   (57 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: اصول راهبردی و راهکارهای عملی در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1401/3/16 | پذیرش: 1402/10/9 | انتشار: 1402/12/7

فهرست منابع
1. آصفی، مازیار. ایمانی، الناز. 1395. بازتعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب ایرانی- اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 11. 75-56.
2. احمدی، سارا. حبیبی، میترا. 1398. بازشناسی مفهوم سکونت در سکونتگاه‌های خودانگیخته مبتنی بر تجارب جهانی. فصلنامه معماری و شهرسازی. شماره 87. 84-59.
3. اعتمادی‌پور، مرضیه. 1400. تحلیل معنا در معماری مسکن سنتی ایرانی با تأکید بر نقش نشانه‌ها. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 33. 106-95.
4. بمانیان، محمدرضا. عظیمی، فاطمه. 1389. انعکاس معانی مبعث از جهان‌بینی اسلامی در طراحی معماری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 48.2-39.
5. توکلی، نیکی. ماجدی، حمید. 1392. عملکرد محیط‌های سبز و طبیعی در ارتقاء سلامت روحی- روانی انسان. فصلنامه هویت شهر. شماره 13. 33-23.
6. حجازی، مهرداد. مهدیزاده سراج، فاطمه. 1393. رابطه معنا، زیبایی، شکل و سازه در معماری دوران اسلامی. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 2. 22-7.
7. حمزه‌نژاد، مهدی و دشتی، مینا. 1395. بررسی خانه‌های سنتی ایران از منظر پدیدارشناسان و سنت‌گرایان معنوی. نقش جهان. شماره 2. 35-24.
8. دزفولی، مریم. نقی‌زاده، محمد. 1393. طراحی فضای شهری به‌منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی. فصلنامه هویت شهر. شماره 17. 24-15.
9. دهخدا، علی‌اکبر. 1377. لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
10. رئیسی، محمدمنان. نقره‌کار، عبدالحمید. 1397. معناشناسی در آثار معماری از منظر اسلامی. فصلنامه نقش جهان. شماره 4. 266-260.
11. سبحانی تبریزی، جعفر. 1383. منشور جاوید. جلد چهارم. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
12. سقایی، محسن. مؤذنی، احمد. ثنایی‌راد، امیر. 1398. ارزیابی مسکن اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد. فصلنامه جغرافیا. شماره 63. 195-179.
13. سلطانی، زهرا. وارثی، حمیدرضا. 1396. تحلیلی بر رضایتمندی ساکنان از مسکن‌های اجتماعی اجاره به شرط تملیک. فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی. شماره 3. 127-93.
14. عبدلی سلطان احمدی، جواد. پاشوی، قاسم. فراست محمدی، معصومه. 1392.بررسی مؤلفه‌های نیازهای معنوی از دیدگاه اسلام. فصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی. شماره 12. 36-7.
15. علی‌الحسابی، مهران. کرانی، نعیمه. 1392. عوامل تأثیرگذار بر تحول مسکن از گذشته تا آینده. فصلنامه مسکن و محیط روستا. شماره 141. 36-19.
16. قرآن مجید. 1376 . ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای. تهران: پیراسته.
17. کبیری سامانی، علی. ملکوتی، علیرضا. یادگاری، زهره. 1395. بازشناسی معنی خانه در قرآن. فصلنامه باغ نظر. شماره 45. 76-61.
18. کریمی، مهسا. حجت، عیسی. شهبازی‌چگنی، بهروز. 1397. جستار در چگونگی پیوند ساکن و مسکن. فصلنامه باغ نظر. شماره 15. 16-5.
19. کوچکیان، مسعود. آیوازیان، سیمون. دیبا، داراب. نوروزبرازجانی، ویدا. 1396. بازتعریف مفهوم مسکن و سکونت بر اساس مؤلفه‌های اقتصادی و اجتماعی. فصلنامه مدیریت شهری. شماره49 .286-263.
20. مسعودی‌راد، ماندانا. ابراهیم‌زاده، عیسی. رفیعیان، مجتبی. 1394. سنجش پایداری مسکن در سیاست‌های مسکن اجتماعی ایران. مجله پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. شماره 4. 465-447.
21. مظفر، فرهنگ. نقره‌کار، عبدالحمید. حمزه‌نژاد، مهدی و معین‌مهر، صدیقه. 1396. معناشناسی حیات و سرزندگی در آموزه‌های اسلامی و بررسی تأثیر آن در محله. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. شماره 1. 33-18.
22. مفیدی ‌شمیرانی، مجید. کامران‌کسمایی، حدیثه. مفیدی، محمدرضا. 1395. مسکن اجتماعی: تبلور هویت، فرهنگ پایداری. تهران: مؤسسه علم معمار رویال.
23. معماریان، غلامحسین. 1393. سیری در مبانی نظری معماری. چاپ نهم. تهران: انتشارات سیمای دانش.
24. معین، محمد. 1362. فرهنگ فارسی، جلد چهارم. تهران: انتشارات سپهر.
25. مهدی‌نژاد، جمال‌الدین. عظمتی، حمیدرضا. صادقی حبیب‌آباد، علی. 1397. بررسی و بازخوانی مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء حس معنویت در معماری. فصلنامه معماری شهر پایدار. شماره 1. 78-61.
26. نصرت‌پور، دریا. انصاری، مجتبی. پورمند، حسنعلی. 1399. تبیین نقش ادراکات حسی در میزان خاطره انگیزی میدان‌های شهری. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. شماره 44. 65-47.
27. نقره‌کار، عبدالحمید. مظفر، فرهنگ و تقدیر، سمانه. 1393. بررسی قابلیت‌های فضای معماری برای ایجاد بستر پاسخ‌گویی به نیازهای انسان از منظر اسلام. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 15-34-21.
28. نقره‌کار، عبدالحمید. رئیسی، محمدمنان. 1390. تحلیل نشانه‌شناختی سامانه مسکن ایرانی بر پایه ارتباط لایه‌های متن/ مسکن. فصلنامه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. شماره 46. 14-5.
29. وزیری‌زاده، علیرضا. 1397. تفاوت نظام مسکن در کشورهای درحال توسعه با تجارب اروپایی، با تأکید بر بازتعریف مفهوم و نقش مسکن اجتماعی در برآوردن نیاز مسکن اقشار کم درآمد. فصلنامه نامه معماری و شهرسازی. شماره 20. 68-49.
30. Abdoli Soltanahmadi, Javad. Pashoi, Ghasem. Ferasat Mohamadi, Fatemeh. 2013. A Study of the Components of Spiritual Needs from the Perspective of Islam in the Textbooks of "Religiosity.Journal of Islamic Studies and Psychology. 7 (12): 7-36.
31. Al-Hesabi Mehran, Ali . Karani, Naeemah. 2013.Factors affecting housing development from the past to the future. Journal of Housing and village environment. 32 (141):19-36.
32. Amirjani,Rahmatollah. 2020.The History of Social Housing: An Ongoing Story. Univerdity Canberra Publication.
33. Bachelard,Gaston. 1994. Space Poetry. (Translated from English to Persian by M. Shirbacheh). Tehran: Roshangaran Publication.
34. Bemanian, Mohammad. Azimi, Fatemeh. 2011. Reflection of Meanings Originated from Islamic Ideology in Architectural Design. Journal of Studies Iranian Islamic City. 1 (2): 39-48.
35. Dehkhoda, Aliakbar. 1998. Dictionary. Tehran:Printing and Publishing Institute.
36. Dezfuli, Maryam. Naghizadeh, Mohammad.2014. Designing an urban space to promote social interactions.Journal of Hoviat e shahr. 8 (17):15-24.
37. Etemadipour, Marzieh.2021. Semantic analysis of traditional Persian residential architecture. Journal of Researches in Islamic Architecture. 9 (4) :95-108. [DOI:10.52547/jria.9.4.7]
38. Hamzenejad. Mehdi, Dashti, Mina. 2016. M. Iranian traditional houses from the perspective of phenomenologists and moral traditionalists. Naqshejahan. 6 (2) :24-35.
39. Heidegger, Martin. 1976. The Concept of Time. (Translated from English to Persian by A. Abdollahi). Tehran: Nashr Markaz Publication.
40. Hejazi, Mehrdad. Mehdizadeh Saradj, Fatemeh.2014. Relation among Meaning, Aesthetics, Shape and Structure in Islamic Architecture of Iran. Journal of Researches in Islamic Architecture. 2 (1) :7-22.
41. 12Kabiri Samani, Ali. Malakouti,AliReza. Yadeghari, Zohreh .2017. Recognizing The Meaning of Home in Quran: A Way to Explain Home Theoretical Bases. Journal of Bagh-e Nazar. 13 (45):61-76.
42. Mahdi Nejad, Jamaleddin .Azmati, Hamid Reza. Sadeghi Habibabad, Ali.2018. Study and re-reading of the effective components on promoting "sense of spirituality" in mosque architecture. Journal of Sustainable architecture and urban planning. 6(1): 61- 78.
43. Mozaffar, Farhang. Noghrekar, Abdolhamid. Hamzenejad, Mahdi. Moein Mehr, Sedigheh. 2017. The semantics of life and vitality in Islamic teachings and its effect on the neighborhood. Journal of Researches in Islamic Architecture. 1. 18-33.
44. Masoudi Rad, Mandana. Ebrahimzadeh, Issa. Rafieian, Mojtaba.2015. Assessment of Housing Sustainability in Social Housing Policies, Case study: Hezar Dastgah Rental Housing of Khorramabad City. Journal of Geographical Urban Planning Research. 3 (4). 447-465.
45. Mofidi, Mohammad Reza . Kamran Kasmaei, Haditha. Mofidi Shamshirani, Seyed Majid. 2016. Social housing: crystallization of identity, culture of sustainability.Tehran:Royal Architect Science Institute.
46. Noghrekar, Abdolhamid. Mozaffar, Farhang. Taghdir, Samaneh. 2014. Investigating the capabilities of architectural space to create a platform to meet human needs from the perspective of Islam; Case study: Zinat-ol-Molk houses in Shiraz and Boroujerdi in Kashan. Journal of Islamic Iranian city studies. 15: 21-34.
47. Noghrekar, Abdolhamid. Raeisi Mohammad Manan.2011. Semiotic analysis of Iranian housing system based on text / housing relationship. 3 (46).5-14.
48. Nosratpour, Darya. Ansari, Mojtaba. Pourmand, HasanAli. 2020. Explaining the role of sensory perceptions in the memory of urban squares using Merleau-Ponty ideas. Journal of Urban management studies. 12 (44):47-65.
49. Norberg-Schulz, Christian. 1984. The Concept Of Dwelling: On the Way to Figurative Architecture. (Translated from English to Persian by MAmir Yarahmadi). Tehran: Agah Publication.
50. Saghaei, Mohsen. Moazeni, Ahmad. Sanaei Rad, Amir. 2019. Evaluation of social housing and its effective factors in providing housing for low-income groups. Journal of Geography. 17 (63): 179-195.
51. Strauss, A. L & Corbin, J .(1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory.(B.Mohammadi,Trans).Tehran: Pajoheshgah Oloum Ensani Publication.
52. Soltani, Zahra. Varesi, Hamid Reza. 2017. An Analysis of Residents' Satisfaction with Rental Social Housing on the Condition of Acquisition.Journal of Spatial planning . 3:93-127.
53. Tavakoli, Niki. Majidi, Hamid .2013. The function of green and natural environments in promoting human mental health. Journal of City Identity.7 (13):23-33.
54. The Holy Quran. 1997. Translated by Mehdi Elahi Ghomshei. Tehran:Pirasteh.
55. Vazirizadeh, Alireza. 2018.The difference between the housing system in developing countries and European experiences. Journal of Letter of Architecture and Urbanism. 10 (20): 49-68.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهش های معماری اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Iran University of Science & Technology

Designed & Developed by : Yektaweb