دوره 11، شماره 4 - ( 8-1402 )                   جلد 11 شماره 4 صفحات 18-1 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

loghmani N, ValiBeig N, mazaherian H. The Analysis of Isfahan Historical Schools Plan (in Attributed to the 8th to 14th Centuries SH) based on Spaces. JRIA 2023; 11 (4) :1-18
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1378-fa.html
لقمانی نرگس، ولی بیگ نیما، مظاهریان حامد. تحلیل پلان مدارس تاریخی شهر اصفهان منتسب به قرن هشت تا چهارده هجری شمسی بر پایه ی کارکرد. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1402; 11 (4) :1-18

URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1378-fa.html


گروه معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
چکیده:   (1417 مشاهده)
احداث مدارس، در کشور ایران سابقه­‌ی طولانی دارد. شهر اصفهان از جمله کانون­‌های معماری ایرانی است که به دارالعلم شرق شهرت دارد و از دوره آل‌بویه و آل زیار ساخت مدارس علمیه در کنار مساجد آن آغاز شده‌­است. اما در گذر زمان، تعدادی از آن­ها از دست رفته‌­اند و یا اینکه چهره­‌ی آن­ها دچار تغییرگردیده‌­است و اطلاعات مدونی از وضعیت فضاهای آن­ها در دسترس نیست. مطالعاتی که پیش از این بر روی مدارس صورت گرفته در چند حوزه تفکیک قابل تفکیک است. بخشی تحلیل کالبدی و کارکردی است، دسته­‌ای دیگر گونه­‌شناسی و در بخش آخر، مطالعات جنبه­‌ی تاریخی دارند. بر اساس مطالعات انجام شده، کمتر پژوهشی را می­‌توان در حوزه‌­ی مدارس تاریخی مشاهده نمود که ساختار کارکردی فضاهای مدارس را تقسیم‌بندی نموده باشد. لذا در این مقاله، برای نخستین بار، با بررسی ویژگی­‌های کارکردی به تحلیل مدارس تاریخی شهر اصفهان پرداخته‌­شده‌­است. پژوهش پیش­رو درصدد پاسخ به این پرسش‌­ها است که شاخص­‌ترین معیارها در پلان مدارس تاریخی شهر اصفهان که در تحلیل کارکردی پلان آن­ها جای می­‌گیرند، کدام‌اند؟ و معیارهای مذکور چگونه در ریزفضاهای این مدارس قابل بررسی است؟ با پاسخ به این پرسش‌­ها می­‌توان بخشی از هویت معماری مدارس تاریخی شهر اصفهان را بازشناخت و بسیاری از اصول و مفاهیم تکرار‌شونده معنادار در این کاربری‌­ها آشکار نمود. این پژوهش، از لحاظ چیستی به صورت کیفی و بر اساس هدف، بنیادین است. همچنین با رویکرد تحلیلی-توصیفی نمونه­‌ها را مطالعه می­‌کند. نمونه­‌ها به گونه­­‌ی هدفمند گزینش شده­‌است و متنسب به قرن هشت تا چهارده هجری شمسی و تعداد آن­ها 16 عدد است. جمع‌­آوری اطلاعات بر پایه‌­ی مطالعات کتابخانه­‌ای و میدانی نگارندگان حاصل شده‌­است. در طی این پژوهش، معیارهای شاخص تحلیل کارکردی پلان مدارس تاریخی شهر اصفهان مشخص شده­است. این معیارهای شاخص پنج‌­گانه که وجوه اشتراک و افتراق در نمونه­‌ها را مشخص می‌­کند شامل، تنوع فضایی (فضای باز، نیمه‌­باز، و بسته)، کاربری­‌های موجود در مدارس و عملکردهای بخش­‌های مختلف بنا (آموزشی، اقامتی، نیایشی، فرهنگی)، سیرکولاسیون بنا (سیرکولاسیون دستگاه ورودی، دسترسی به حجره‌­ها، دسترسی به فضای نیایشی در مدارس دارای فضای نیایشی و گنبدخانه‌­ها، و سیرکولاسیون حرکتی در گوشه­‌های حیاط مرکزیمکان و فرم دستگاه‌­پله (الحاق به بنا و محصور در بنا) و در نهایت نوع نظام فضایی (مرکزی-محوری) است. این پنج معیار ایجادکننده ساختار کارکردی و فضایی متفاوت در پلان مدارس این شهر شده­است.
متن کامل [PDF 2111 kb]   (238 دریافت)    

فهرست منابع
1. حافظ‌نیا، محمدرضا. ۱۳۹۳. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی(تجدید نظر اساسی با اضافات). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
2. رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم. ۱۳۵۲. آثارملی اصفهان. تهران: سلسله‌ی انتشارات انجمن آثار ملی«۱۰۱».
3. ریاحی، محمد‌حسین، قاسمی سیچانی، مریم، جاوری، محسن. ۱۳۹۰. شهری بر هامون نهاده(جستارهایی در باب پیشینه اصفهان)، چاپ اول. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری.
4. سلطان زاده،حسین. ۱۳۶۴. تاریخ مدارس ایران. چاپ اول. تهران: انتشارات آگاه.
5. صافیان اصفهانی، محمدرضا. 1396. دانش‌نامه‌ی مکتب معماری اصفهان. اصفهان: ترانه پدرام.
6. صفا، ذبیح‌الله. ۱۳۶۳. آموزش و دانش در ایران. تهران: چاپخانه آسمان.
7. عمرانی، مرتضی. ۱۳۸۴. در جست و جوی هویت شهری اصفهان. تهران: سازمان ملی زمین و مسکن.
8. ملازاده، کاظم و محمدی، مریم. ۱۳۸۱. مدارس و بناهای مذهبی. چاپ اول. تهران: موسسه چاپ سوره.
9. مهدوی، سید مصلح‌الدین. ۱۳۸۶. اصفهان دارالعلم شرق(مدارس دینی اصفهان). اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری.
10. هیلن براند، رابرت. ۱۳۷۹. معماری اسلامی (ترجمه ایرج اعتصام). تهران: سازمان فناوری اطلاعات شهرداری.
11. Hafeznia, Mohammad Reza. 2014. Introduction to the research methodology in the humanities (fundamental revision with additions). Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (samt).
12. Hillenbrand, Robert. 2000. Islamic Architecture (translated by Iraj Etesam). Tehran: Municipal Information Technology Organization.
13. Mahdavi, seyyed Mosleh al-Din. 2007. Isfahan Darul Alam Shargh (Isfahan religious schools). Isfahan: Municipal Cultural and Recreational Organization.
14. Molazadeh, Kazem and Mohammadi, Maryam. 2002. Schools and religious buildings. First Edition. Tehran: Sooreh Printing Institute.
15. Omrani, Morteza . 2005. In search of Isfahan urban identity. Tehran: National Land and Housing Organization.
16. Rafiei Mehrabadi, Abolghasem. 1973. Isfahan National Monuments. Tehran: Publications of the National Works Association "101".
17. Riahi, Mohammad Hussein, Ghasemi Sichani, Maryam, Javari, Mohsen. 2011. A city has been placed on us (essays on the background of Isfahan), first edition. Isfahan: Municipal Cultural and Recreational Organization.
18. Safa, Zabyh‌Allh. 1984. Education and knowledge in Iran. Tehran: Aseman Printing House.
19. Safian Isfahani, Mohammad Reza. 2017. Encyclopedia of Isfahan School of Architecture. Isfahan: Pedram song.
20. Sultanzadeh, Hossein. 1985. History of Iranian schools. First Edition. Tehran: Agah Publications.-

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهش های معماری اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Researches in Islamic Architecture

Designed & Developed by : Yektaweb