چکیده: (90 مشاهده)
اصلی‌ترین عوامل شکل‌دهنده یا تغییردهنده شهرها و فضاهای شهری را باید در اصول و ارزش‌های اعتقادی جامعه جست‌وجو کرد. انسان سنتی با تکیه بر این اصول، در تلاش برای همسویی این مفاهیم با ابعاد مختلف حیاتش بوده است. از دیرباز خانه برای انسان جلوه‌ای از ارزش‌های معنوی و فرهنگی بوده است که امکان بروز این مبانی را برای معمار سنتی فراهم آورده است. در این بین کالبد بیرونی خانه که بیش از سایر بخش‌های دیگر به نماهای شهری ساختار می‌دهد به ارزش‌ها و سنت‌های حاکم بر جامعه عینیت می‌بخشد. این پژوهش با هدف آسیب‌شناسی وضعیت نماسازی در معماری معاصر ایران با نگاهی به بحث تجمل‌گرایی، اصول فقهی و اخلاقی حاکم بر نمای ساختمان‌های مسکونی را شناسایی نموده و با توجه به اصول شریعت اسلامی تبیین می‌نماید. در پی اهمیت این موضوع، این پژوهش با اتکا به روش ترکیبی و تحلیل میان رشته‌ای در صدد پاسخ به این پرسش است که اصول فقهی و اخلاقی در طراحی نما کدامند؟ و تجلی بازتاب مفاهیم آموزه‌های قرآن و متون دینی در معماری نماها چگونه است؟ مبانی و ریشه‌ی اصلی این موضوع و مباحث مربوط به آن را می‌توان در قرآن، روایات و احادیث جستجو کرد. در این روند به منظور گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و به منظور تحلیل داده‌های حاصل از متون دینی از روش‌های تحلیل محتوای کیفی و استدلال منطقی استفاده‌شده است. پس از استخراج اصول مرتبط با دو بخش فقهی و اخلاقی، نحوه‌ی نمودپذیری آن در نمای ساختمان‌های مسکونی بیان گردید. در نهایت به منظور آسیب‌شناسی وضعیت موجود و بیان تعارضات در نمای ساختمان‌های مسکونی در قیاس با آموزه‌های قرآن و احادیث، اصول بدست آمده بر اساس روابط چهارگانه انسان بررسی گردید. نتایج این پژوهش حکایت از آن دارد که نماهای مسکونی معاصر مخل در هر چهار نوع رابطه هستند و لذا بیش‌ترین تکرارپذیری در خصوص نوع رابطه تضعیف شده، مربوط به رابطه انسان با اجتماع است. در نگاهی آسیب‌شناسانه به معماری نما چنین استنتاج می‌شود که برآیند آسیب‌های مختلف مطرح شده، علاوه بر تأثیر منفی بر نماهای شهری همه‌ی وجوه زندگی انسان را تهدید می‌کند.اصلی‌ترین عوامل شکل‌دهنده یا تغییردهنده شهرها و فضاهای شهری را باید در اصول و ارزش‌های اعتقادی جامعه جست‌وجو کرد. انسان سنتی با تکیه بر این اصول، در تلاش برای همسویی این مفاهیم با ابعاد مختلف حیاتش بوده است. از دیرباز خانه برای انسان جلوه‌ای از ارزش‌های معنوی و فرهنگی بوده است که امکان بروز این مبانی را برای معمار سنتی فراهم آورده است. در این بین کالبد بیرونی خانه که بیش از سایر بخش‌های دیگر به نماهای شهری ساختار می‌دهد به ارزش‌ها و سنت‌های حاکم بر جامعه عینیت می‌بخشد. این پژوهش با هدف آسیب‌شناسی وضعیت نماسازی در معماری معاصر ایران با نگاهی به بحث تجمل‌گرایی، اصول فقهی و اخلاقی حاکم بر نمای ساختمان‌های مسکونی را شناسایی نموده و با توجه به اصول شریعت اسلامی تبیین می‌نماید. در پی اهمیت این موضوع، این پژوهش با اتکا به روش ترکیبی و تحلیل میان رشته‌ای در صدد پاسخ به این پرسش است که اصول فقهی و اخلاقی در طراحی نما کدامند؟ و تجلی بازتاب مفاهیم آموزه‌های قرآن و متون دینی در معماری نماها چگونه است؟ مبانی و ریشه‌ی اصلی این موضوع و مباحث مربوط به آن را می‌توان در قرآن، روایات و احادیث جستجو کرد. در این روند به منظور گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و به منظور تحلیل داده‌های حاصل از متون دینی از روش‌های تحلیل محتوای کیفی و استدلال منطقی استفاده‌شده است. پس از استخراج اصول مرتبط با دو بخش فقهی و اخلاقی، نحوه‌ی نمودپذیری آن در نمای ساختمان‌های مسکونی بیان گردید. در نهایت به منظور آسیب‌شناسی وضعیت موجود و بیان تعارضات در نمای ساختمان‌های مسکونی در قیاس با آموزه‌های قرآن و احادیث، اصول بدست آمده بر اساس روابط چهارگانه انسان بررسی گردید. نتایج این پژوهش حکایت از آن دارد که نماهای مسکونی معاصر مخل در هر چهار نوع رابطه هستند و لذا بیش‌ترین تکرارپذیری در خصوص نوع رابطه تضعیف شده، مربوط به رابطه انسان با اجتماع است. در نگاهی آسیب‌شناسانه به معماری نما چنین استنتاج می‌شود که برآیند آسیب‌های مختلف مطرح شده، علاوه بر تأثیر منفی بر نماهای شهری همه‌ی وجوه زندگی انسان را تهدید می‌کند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
فقه، حقوق و اخلاق در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1400/9/1 | پذیرش: 1401/4/6
دریافت: 1400/9/1 | پذیرش: 1401/4/6
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
| بازنشر اطلاعات | |
| | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
