در نگاهی جامع، دانش بومی، بخشی از سرمایه ملی است که باورها، ارزش‌ها و دانسته‌های هر قوم را در بر می‌گیرد. سابقه کهن معماری ایران مجموعه‌ای بزرگ از معیارها و روش‌های طراحی کالبد و فرم بومی را به وجود آورده که متناسب با متغیرهای جغرافیایی، فرهنگی و معیشتی شکل گرفته‌اند. شناخت بوم، معماری بومی، فرم، اشتراکات معنایی و کارکردی این عوامل می‌تواند پیش‌زمینه‌ای قوی برای معماری حال حاضر ایجاد نماید؛ زیرا یکی از مسائل مهم زیستگاه‌های جوامع انسانی، نگرش به مسائل بوم‌آورد آن سرزمین است؛ و بدون نگرش به مسائل بومی و بوم‌آورد آن سرزمین و بدون در نظر گرفتن کم و کیف مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اقلیمی هر بوم و سرزمین، برنامه‌ریزی برای آن مکان را با چالش‌های غیرقابل‌حل، روبه رو خواهد کرد. از طرفی، معماری بومی را نباید تنها به‌عنوان تاریخی از گذشتگان دانست؛ بلکه نیاز است با بازبینی درست از آن، سعی در بازگرداندن ویژگی‌های مثبت این معماری به دنیای معماری امروز را داشت. همگام با این مطالب، این پژوهش نیز به‌دنبال شناخت پتانسیل‌های معماری بومی جهت توسعه پایدار در معماری حال حاضر است. لذا در این نوشتار سعی براین است که عوامل تأثیرگذار بر فرم در معماری بومی تشریح شود. جهت حصول به این امر، در بخش نظری با ابزار مطالعات کتابخانه‌ای و با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی متون به ارائه چارچوب نظری پرداخته می‌شود؛ در بخش عملی نیز با تهیه پرسشنامه و مصاحبه با افراد صاحب‌نظر و به صورت موردی، چارچوب نظری مذکور در رابطه خانه‌های واقع در اقلیم سرد و کوهستانی، از طریق آزمون آماری و با استفاده از نرم‌افزار SPSS ارزیابی می‌گردد. در نهایت یافته‌های حاصل، با استفاده از استدلال منطقی مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند و مشخص می‌شود که کدام عامل (عوامل) بیشترین تأثیرگذاری را در فرم معماری بومی خواهند داشت.
نتایج حاصل نشان می‌دهد که از نظر صاحب‌نظران شاخص باورها و اعتقادات (فرهنگ-مذهب) با بیشترین میانگین (82/3) اولویت اول و شاخص اصول فیزیکی ساخت (مصالح-تکنیک) نیز با کمترین میانگین (44/3) پایین‌ترین اولویت را دارد و به طور کلی به ترتیب اهمیت، تمامی شاخص‌های اصلی یعنی باورها و اعتقادات، عوامل رفاهی، جغرافیای محل و اصول فیزیکی ساخت، از نظر تأثیرگذاری در فرم بناهای مسکونی دارای شرایط مطلوبی هستند.
 

واژه‌های کلیدی: فرم، معماری بومی، عوامل تأثیرگذار فرم، منطقه سرد کوهستانی

متن کامل [PDF 6055 kb]   (3237 دریافت)